ATATÜRK İLKE VE İNKİLAPLARI
ATATÜRKÇÜLÜK ATATÜRKÇÜLÜĞÜN TANIMI VE ÖNEMİ
Temel esasları Atatürk tarafından belirlenen,devlet hayatına,fikir hayatına,ekonomik hayata ve toplumun temel kurumlarına ilişkin gerçekçi fikirlere ve ilkelere ATATÜRKÇÜLÜK denir.
Atatürkçülüğün amacı Türk milletinin bugün ve gelecekte tam bağımsızlığa,huzur ve refaha sahip olması ,devletin ,millet egemenliği esasına dayandırılması ,aklın vebilimin rehberliğinde Türk kültürünün çağdaş uygarlık seviyesinin üzerine çıkarılmasıdır.
Atatürkçülük Türkiye Cumhuriyet'inin temelidir.Türk milletinin kültürüne duygularına ve şanlı tarihine dayanır.Aklın ve mantığın ışığında bugünün olduğu kadar yarının da ihtiyaçlarına da cevap verir.Kendisini sürekli yenileyen çağdaş bir görüşü simgeler.
ATATÜRKÇÜLÜĞÜN NİTELİKLERİ
Atatürkçülüğü meydana getiren ilkeler hayalci değildir.Gerçeğe dayanır.Atatürkçülükte düşünce ve vicdan hürriyetine saygı ön plandadır.Atatürkçülük milli birlik ve bütünlüğe önem verir. Yurtta ve Dünyada barışın korunmasını amaaçlar. Tüm insanlığın mutluluğunu ister.Bu yolda hizmet etmeyi en şerefli görev sayar.
ATATÜRK İLKELERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
*Türk toplumunun ihtiyaç ve isteklerinden doğmuştur.
*Atatürk ilkeleri akla ve mantığa dayanır.
*Atatürk ilkeleri anlam ve amaçları bakımından birbirini tamamlar.Bu bakımdan onları ayrı ayrı değerlendirmek yanlış olur.
*Atatürk ilkeleri hem söz hem de uygulama ile belirlenmiştir.
*Atatürk ilkeleri Atatürkçü düşünce sisteminin temelidir.
ATATÜRK İLKE VE İNKİLAPLARININ DAYANDIĞI TEMEL ESASLAR
*Milli tarih bilinci
*Vatan ve millet sevgisi
*Milli dil
*Bağımsızlık ve özgürlük
*Egemenliğin millete ait olması
*Çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkma hedefi
*Milli kültürü geliştirme hedefi
*Milli birlik ve beraberlik anlayışı
*Ülke bütünlüğü
*Akılcılık ve barışçılık
ATATÜRK İLKELERİ
CUMHURİYETÇİLİK
*TBMM’nin açılması.
*Saltanatın kaldırılması.
*Cumhuriyetin ilanı.
*Çok partili hayata geçiş denemelerinde bulunulması.
*Ordunun siyasetten ayrılması.
*Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi.
*1921 Anayasası’nda seçimlerin 2 yılda bir yapılmasının belirtilmesi.
MİLLİYETÇİLİK
*Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun çıkarılması.
*Türk Tarih Kurumunun kurulması.
*Türk Dil Kurumu’nun kurulması.
*Kabotaj Kanunu’nun çıkarılması.
*Demiryollarının ve yabancı şirketlerin millileştirilmesi.
HALKÇILIK
*Osmanlı hanedanının ülke dışına çıkarılması.
*Aşar Vergisinin kaldırılması.
*Medeni Kanun’un kabulü.
*Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulü.
*Soyadı Kanunu’nun çıkarılması.
LAiKLiK
*Halifeliğin kaldırılması.
*Saltanatın kaldırılması.
*Şer’iye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması.
*Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulü.
*Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması.
*Medeni Kanun’un kabulü.
*1924 Anayasası’ndan ‘‘devletin dini islamdır’’ maddesinin çıkarılması.
*Maarif Teşkilatı Kanunununkabulü.
*Kılık Kıyafet Kanunu’nun kabulü.
*1924 Anayasası’na laiklik ilkesinin girmesi (1937).
DEVLETÇİLİK
*Kapitülasyonların kaldırılması.
*Yabancı tekellerin kaldırılması.
*Demiryollarının millileştirilmesi.
*Kabotaj Kanunu’nun çıkarılması.
*Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkarılması.
*Bankalrın kurulması.(Sümerbank, Etibank ve İş Bankası)
İNKILAPÇILIK
*Saat, takvim ve ölçülerde yapılan değişiklik.
*Latin harflerinin kabulü.
*Şapka ve kıyafet kanunu.
ATATÜRKÜN YAPTIĞI YENİLİKLER
Siyasal Alanda Atatürkün getirdiği yenilikler
- Halifeliğin kaldırılması - 3 Mart 1924
- Saltanatın kaldırılması - 1 Kasım 1922
- Cumhuriyetin ilanı - 29 Ekim 1923
Atatürkün Hukuk alanında getirdiği yenilikler
- Mecellenin kaldırılması - 1924 - 1937
- Türk Medeni Kanunu ve diğer kanunların çıkarılarak laik hukuk düzenine geçilmesi - 1924 - 1937
Ekonomi alanındaki Atatürk yenilikleri
- Çiftçinin özendirilmesi
- Aşar vergisinin kaldırılması
- Örnek çiftlikler inşa edilmesi
- Sanayiyi Teşvik Kanunu’nun çıkarılıp yeni sanayi kuruluşlarının kurulması
- 1. ve 2. Kalkınma Planları’nın (1933-1937) uygulamaya konulması,yurdun yeni yollarla donatılması
Atatürkün Yaptığı Toplumsal yenilikler
- Kadın erkek haklarının eşitlenmesi - 1926 - 1934
- Şapka ve kıyafet kanunu - 25 Kasım 1925
- Tekke,zaviye ve türbelerin kapatılması - 30 Kasım 1925
- Soyadı kanunu - 21 Haziran 1934
- Lakap ve unvanların kaldırılması - 26 Kasım 1934
- Uluslararası saat,takvim ve uzunluk ölçülerinin kabulü - 1925 -1931
Eğitim ve kültür alanındaki Atatürk yenilikleri
- Öğretimin Birleştirilmesi - 3 mart 1924
- Yeni Türk harflarinin kabulü - 1 Kasım 1928
- Türk Dil ve Tarih kurumlarının kurulması - 1931-1932
- Üniversite öğreniminin düzenlenmesi - 31 Mayıs 1933
- Güzel sanatlarda yenilikler
ATATÜRK DEVRİMLERİ
Atatürk toplum hayatını düzenlemek ve ilerlemeyi sağlamış olan batı devletlerine ayak uydurabilmek için bazı devrimler gerçekleştirmiştir. Bu devrimler şunlardır:
1. Siyasal Alanda Yapılan Devrimler:
Atatürk toplum hayatını kemiren monarşik yönetimi kaldırmak ile siyasal alandaki ilk devrimini yapmıştır yani cumhuriyeti ilan etmiştir. Bunu gerçekleştirmek için önce saltanatı kaldırmıştır. Bu devrimler sosyal hayatı derinden etkilemiştir ve toplum kabuk değiştirmiştir. Din hayatını devletten çekmek için ise halifeliği kaldırmıştır. Bu da laik bir hayatın başlangıcı olmuştur ki eğitim için çok önemli bir değişim olmuştur. Halifeliğin kaldırılması ile laiklik konusunda büyük bir adım atılmıştır.
2. Toplumsal devrimler :
Toplumsal yapı unsurlarının bir çoğunda yapılmıştır. Asıl toplumun tabanına inen yani teferruat sayacağımız devrimler olmuş. Kılık kıyafetten soyadı kanununa, ölçü, saat ve takvim gibi hayatın birçok alanıyla ilgilidir. Toplum zor da olsa bu devrimlere ayak uydurmuş ve çektiği zorlukların mükafatını ileriki zamanlarda almıştır.
3. Hukuk Devrimi:
Mecelle kaldırılmış ve Türk medeni kanunu getirilmiş. Aile hayatından siyasi haklara, eğitimden özel haklara bir çok yönüyle modernleşmenin önü açılmıştır. Ayrıca laikliğin hukuk düzenine uygulanması da gerçekleşmiştir.
4. Eğitim ve Kültür Alanındaki Devrimler:
Yozlaşmış kurumlardan biri olan medreseler kapatılmış, öğretim birleştirilmiş(tevhid-i tedrisat kanunu), yeni Türk harfleri kabul edilmiş, yüksek öğretimler kurumları düzenlenmiştir. Atatürk Osmanlıdaki eğitim sistemini toplumun ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği görüşündedir. Bu nedenle modern eğitim sisteminin oluşturulmasına karar vermiştir. Bu konuda Arap alfabesinin kaldırılması ile eğitimde modernleşme hareketleri hız kazanmıştır.
5. Ekonomik Alandaki Devrimler: A
şar gibi köylüyü ezen vergiler kaldırılmış. Çiftçi üretim için teşvik edildi. Teşviki sanayi kanunu ile sanayi alanında çalışmalar başlatılmıştır. I – II kalkınma planları uygulanmıştır. Sanayi alanında gerekli değişimler yapılmıştır.
Atatürk İlke ve İnkılaplarının Dayandığı Esaslar
Atatürk ilke ve inkılâplarının dayandığı sosyal, siyasal, kültürel ve tarihî temeller vardır. Değişik konularda değindiğimiz bu esasları, toplu olarak şöyle sıralaya
biliriz:
- Millî tarih bilinci,
- Vatan ve millet sevgisi,
- Millî dil,
- Bağımsızlık ve özgürlük,
- Egemenliğin millete ait olması,
- Millî kültürün geliştirilmesi,
- Türk toplumunun çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkarılması,
- Türk milletine inanmak ve güvenmek,
- Millî birlik ve beraberlik,
- Ülke bütünlüğü.
Millî Tarih Bilinci
Millî tarih bilinci, fertlerin ve milletlerin tarihlerine ve geçmişlerine bağlılıkları, tarihlerindeki övünülecek olaylar ve şahsiyetler ile gurur duymaları, onlardan cesaret ve örnek almalarıdır. Böylece geçmişteki kötü olaylardan ders alarak böyle durumlara bir daha düşmemeleridir. Tarih bilincinin uyandırılmasında millî günlerimizin ve zaferlerimizin büyük bir yeri vardır. Bundan dolayı, millî günlere milletçe gereken önem verilmelidir. Millî değerlerine sahip çıkmayan, onları yeni nesillere aktarmayan milletler, yaşama güçlerini kaybederler.
Vatan ve Millet Sevgisi
Vatan; atalarımızın kan dökerek, can vererek bizlere miras bıraktığı, üzerinde yaşadığımız kutsal topraklardır. Bu uğurda her türlü fedakârlığı bizim de yaparak kendimizden sonra gelenlere bu emaneti teslim etmemiz lâzımdır. Bu da ancak vatanını ve milletini sevmekle olur.
Millî Dil
Türk milletini bir arada tutan, birlik ve beraberlik içinde yaşamasını sağlayan en önemli faktörlerden birisi de millî dilidir. Dil, millî birlik ve beraberliği korumada en etkili güçtür. Dil millî duyguyu geliştirerek, bağımsızlığın korunmasını sağlar.
Bağımsızlık ve Özgürlük
"Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir." diyen Atatürk, yeni
Türk devletini bu düşünceden ilham alarak kurmuştur.
Hür ve bağımsız olmayan bir millet, istediği gibi hareket edemez. Bunun için
Atatürk yeni Türk devletini hür ve bağımsız temeller üzerine kurmuştur.
Egemenliğin Millete Ait Olması
Atatürk ilke ve inkılâpları millet egemenliğine dayanır. Türkiye Cumhuriyeti
Devleti, egemenlik kayıtsız şartsız milletindir ilkesi ile kurulmuştur. Atatürk, inkılâplarını bu ilkenin ışığında gerçekleştirmiştir.
Millî Kültürün Geliştirilmesi
Millî kültür, millî benliğin gelişmesinde, güçlenmesinde önemli rol oynar. Bundan dolayı Türk milleti için millî kültür hayatî önem taşır. Millî kültür dinamik ve gelişmeye açık olmalıdır. Aksi takdirde çağdaş kültürlerin gerisinde kalır.
Türk Toplumunun Çağdaş Uygarlık Düzeyinin Üstüne Çıkarılması
Atatürk'ün en büyük amacı, Türk milletini çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkarmaktır. Atatürk Türk milletinin çağdaşlaşmasını her şeyden önce bir hayat davası ve var olma mücadelesi olarak kabul etmiştir.
Türk Milletine İnanmak ve Güvenmek
Atatürk'ün Türk milletine inancı ve güveni sonsuzdur. Millî Mücadele'ye Türk milletine güvenerek başlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni kurarken, Türk milletine olan sonsuz inanç ve güvenini hiç yitirmemiş, ilke ve inkılâplarının en güzel şekilde uygulanacağına inanmıştır.
Millî Birlik ve Beraberlik
Atatürk'ün en büyük amaçlarından biri de ülkede millî birlik ve beraberliğin sağlanmasıdır. Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı temel esaslar, Türk milleti için büyük önem taşır. Çünkü Türk milleti bu temel esaslara sahip olduğu sürece hür ve bağımsız yaşayabilir.
Ülke Bütünlüğü
Ülke bütünlüğü, devletin fizikî unsurunu meydana getiren ülkenin birliğini, bütünlüğünü ve bölünmezliğini ifade eder. Ülke bütünlüğü, ilk defa Erzurum Kongresi'nde "millî sınırlar içindeki vatan bir bütündür. Ayrılık kabul etmez" kararı ile belirlenmiştir. Sivas Kongresi'nde de aynen kabul edilerek, Misak-ı Millî ile milletçe uygulanan bir politika hâline gelmiştir.
Atatürkçülük, dinamik bir düşünce sistemidir. Çünkü daima geleceğe yöneliktir. Dinamik ideal, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde millî birlik ve millî duyguyu meydana getiren Türk milletine ilişkin nitelikleri geliştirmeyi sağlayan hedefler ile Türk milletinin maddî hedefleri vardır. İkinci bölümde kişisel amaçlar bulunmaktadır. Fertlerin kültürlü olmaları, kişisel, sosyal ve millî güvenlik ideali birlikte ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ise manevî ve maddî hedeflere ulaşmamız için nasıl bir millî kültüre sahip olmamız gerektiği açıklanmaktadır.
Millî Güç Unsurları
Politik Güç:
Millî hedeflerin elde edilmesini sağlamak için karşılaşılan iç ve dış sorunlarla, uluslararası ilişkilerde millî gücün etkili olarak kullanılmasıdır.
Ekonomik Güç:
Bir ülkenin sahip olduğu bütün ekonomik kaynakları ile bu kaynakların işletilmesi, her türlü mal ve hizmetin üretilebilme kapasitesi ve uluslararası ticaretteki yeri, ve bunları ulusal hedefler doğrultusunda örgütleyebilme yeteneğidir.
Psiko-sosyal Güç:
Milleti oluşturan insan gücünün nitelikleri, moral değerleri, karakteri ve kültüründen oluşan güçtür.
Askerî Güç:
Bir ülkenin; ulusal politikalarının uygulanmasında fizikî güç olarak kullanılmak üzere hazırlanan askerî gücü ve onu destekleyen unsurlarıyla bölgesel veya genel seferberlik durumunda askerî alanda harekete geçirilen potansiyelini kapsayan güç unsurudur.
İnsan Gücü:
Millî güce, özellikle askerî gücün gerek duyduğu personele temel oluşturur.
Coğrafî Konum:
Millî güç unsurlarını besleyen, onlara fizikî ve potansiyel güç kazandıran unsurdur.
